گونه های آوازی مقام بیات در حوزه فرهنگی زاگرس و تورس و ترمینولوژی موسیقایی در اقوام، محور چهارمین روز نشست پژوهشی پانزدهمین دوره جشنواره اقوام ایران زمین شد.
به گزارش روابط عمومی اداره فرهنگ وارشاد اسلامی شهرستان آزادشهر، ،بخش اول این نشست به سخنرانی ناصر بهرام‌بیگی اختصاص داشتکه گونه‌های آوازی مقام بیات در حوزه فرهنگی زاگرس و تورس )کردستان‌های ایران، عراق و ترکیه(را بررسی کرد.
این پژوهشگر معتقد است: طی ۳۰۰ سال گذشته شاعران کرد سورانی به صورت سیستماتیک به سرودن اشعار عروضی روی آوردند. شاعران این منطقه به نوعی از این سبک شعری استقبال کردند و شعر سرودند.
او ادامه داد: کردهای مناطق مختلف، لهجه‌های متفاوتی دارند و مقام‌ها با لهجه کردی سورانی اجرا می‌شوند.
همچنین، در ادامه این نشست دانشجویان حاضر در جلسه سوالات تخصصی خود را از ناصر بهرام‌بیگی پرسیدند و به بحث نشستند.
بخش دوم این نشست به سخنرانی دکتر محمدعلی مرآتی اختصاص داشت که با محوریت «ترمینولوژی موسیقایی در اقوام» ارائه شد.
دبیر جشنواره در سخنانی مطرح کرد: به زعم بنده در واژه‌شناسی موسیقی یک‌جور بهم ریختگی وجود دارد. این را بر مبنای تجربه ۳۵ساله‌ام در حوزه موسیقی عرض می‌کنم. بخشی از این بهم‌ریختگی ظهور واژه‌هایی است که از غرب وارد ایران شدند و در یک روندطولانی میان مردم جا افتاده و پذیرفته شده‌اند. از آنجایی که بعضی واژه‌ها به طور کامل ترجمه نمی‌شوند، با زبان اصلی تلفظ می‌شوندو حالا هم مردم نیستند که آن را اصلاح کنند. گاهی حتی یک‌غرب‌زدگی در انتخاب واژه داریم.
این اتنوموزیکولوژ ادامه داد: اعتقادم بر این است که دانش مثل یک دایره المعارف می‌ماند و هر واژه‌ای که مطرح می‌شود بر گرفته ازفرهنگ معنایی متفاوتی است. هر واژه‌ای علاوه بر ساختمان دارای شان نزول نیز هست.
مرآتی که سخنرانی خود را با تکیه بر واژه‌شناسی قرار داده بود، ادامه داد: بنده به شخص با انتخاب واژه «نواحی» برای این جشنوارهموافق نبودم. اگرچه ما حوزه‌های مختلف موسیقی داریم که بر مبنای موسیقی تنوع موسیقی اقوام اطلاق شده است. در هر صورت دراین باره اجماع شده و در دوره‌های مختلف از این واژه استفاده شده است.
او همچنین گفت: یکی از این نمونه‌های چالش برانگیز استفاده از واژه «محلی» است که وزارت علوم این واژه را در واحدهای درسی همدر نظر گرفته است و این باعث می‌شود، دانشجو در بدو ورود به دانشگاه دچار سردرگمی شوند.
مرآتی همچنین درباره واژه‌شناسی واژه «موسیقی» نیز اظهار کرد: بنده درباره واژه موسیقی نیز احساس گنگی دارم. موسیقی یک واژهنام‌آشنا اما گنگ است. موسیقی در واقع از سه رکن تشکیل می‌شود که شامل صوت، نظام ریتمیک و محتوای انسان‌شناسانه است. خیلی وقت‌ها می‌شنوم که برخی از واژه «موسیقی علمی» استفاده می‌کنند که در واقع چیزی شبیه واژه مقام که می‌خواهد به موسیقیاقوام پرستیژ بدهد، است.
وی در همین باره توضیح داد: واژه موسیقی علمی از طرف موسیقی‌دانانی اطلاق شد که در غرب تحصیل می‌کردند و می‌خواستندپرستیژی به موسیقی بدهند. اما باید تاکید کنم که موسیقی علم نیست؛ بلکه یک سیستم است.
محمدعلی مرآتی در بخش پایانی سخنرانی خود به سوالا حاضران درباره واژه‌شناسی موسیقی پاسخ داد.
هوشنگ جاوید، احمد صدری، رضا مهدوی، دامون شش‌بلوکی، پیمان بزرگ‌نیا و‌صادق چراغی از پژوهشگران حاضر در این جلسه بودند.
